NieuwVoetbal
Vanuit de sport komen steeds meer initiatieven om Oekraïense vluchtelingen te ondersteunen. Zoiets gebeurde ook in 1938 in Den Haag bij de opvang van Joodse vluchtelingen uit Duitsland.
Poster van het Comité voor joodsche vluchtelingen uit 1937 uit de collectie van het Joods Historisch Museum, Netherlands. Public Domain via Europeana
In de afgelopen maanden ontstonden verschillende initiatieven om Oekraïense vluchtelingen sportief onderdak te geven, zo schreef Sport & Strategie vorige week. De sportwereld heeft in het verleden vaker hulp geboden aan mensen, die noodgedwongen huis en haard hadden verlaten.
Joodse vluchtelingen
In de jaren dertig liet Nederland maar mondjesmaat Joodse vluchtelingen toe, die probeerden te ontsnappen aan de nazi’s. En dan ook nog eens onder zeer strenge voorwaarden: ze moesten aantonen dat ze voldoende geld en mogelijkheden hadden om in Nederland zelfstandig een bestaan op te bouwen. Dat er in Den Haag toch een actie is gezien dit beleid opmerkelijk.
In de loop van 1938 draaide Nederland de toegangspoorten nog verder dicht. Alleen vluchtelingen die konden aantonen dat ze op doorreis waren naar een ander land werden nog toegelaten, tijdelijk dan. En dat leidde tot mensonterende taferelen. Zo verstopten hele families die niet werden toegelaten zich in de bossen rond de grens met Duitsland. Vanaf 1939 vonden vluchtelingen, die wel werden toegelaten, verplicht onderdak in kamp Westerbork, dat later tijdens de oorlog juist een functie kreeg als doorgangskamp naar concentratiekampen als Auschwitz en Sobibor.
Anschluss en Kristallnacht
Het nieuwe strenge Nederlandse overheidsbeleid kwam op een uiterst beroerd moment, want in maart 1938 werd Oostenrijk door Duitsland geannexeerd. Deze Anschluss dreef veel Joodse Oostenrijkers het land uit. In november 1938 volgde ook nog eens de Kristallnacht, een door de Duitse staat georganiseerde pogrom. Hierbij werden meer dan honderd Joden vermoord en circa 30.000 Joodse mannen werden in concentratiekampen gevangengezet. Nog meer probeerden het land te ontvluchten.
Dit alles ontging veel inwoners van Den Haag niet, de stad met onder meer de Joodse voetbalclub De Ooievaars als thuishaven. Daar ontstond eind november 1938 onder Haagse voetballers het plan voor steun aan Joodse vluchtelingen. Er moest een benefietwedstrijd komen tussen Haagse voetballers en een elftal van Joodse spelers. Het plan werd ondersteund door de Haagse Voetbalbond. Ook het bestuur van de Haagse voetbalclub VUC zag de noodzaak in van de benefietwedstrijd en gaf toestemming om het veld aan de Schenkkade op 29 november ’s avonds gratis te gebruiken.
De benefietwedstrijd
De Haagse Voetbalbond ging verder met het plan aan de slag en selecteerde spelers uit de lokale clubs ADO, VUC, HBS en DHC en stelde zo een ploeg samen. Het Joodse elftal bestond uit de drie broers Meier, Jaap en Nathan Cohen van ’t Gooi uit Hilversum, Da Costa, M. Waterman, L. Schenkkan, B. Prijs en Wijnschenk uit Amsterdam en De Leeuw uit Steenwijk en J. Turfrijer en Oscar Koppens uit Den Haag. Han Lissauer was scheidsrechter.
Een verslaggever van Het Vaderland was erbij. Het aantal toeschouwers viel tegen. ‘De belangstelling was maar zeer matig: naar schatting waren er een kleine 2000 toeschouwers.’ Dat was jammer want ‘de wegblijvers hebben ongelijk gehad, want het is een vrij aardige, snelle wedstrijd geworden, waarin het spel nu wel niet op een hoog peil stond, maar waarin zoo nu en dan toch aardig voetbal te zien gegeven werd.’
Volgens de verslaggever blonken de Joodse spelers uit door hun enthousiasme, ‘waardoor ze meestentijds de betere techniek en tactiek der Hagenaars de baas waren’. Het Joodse team beschikte volgens hem ook over een geweldige keeper: ‘Daar kwam nog bij, dat hun doelman M. Cohen in werkelijk grootschen vorm was, waardoor hij er een ongeloofelijk aantal zeer gevaarlijke ballen heeft uitgehouden.’
Spannend
Het werd nog spannend: ‘Hoewel de Hagenaars in het veld iets domineerden, waren de Joodsche aanvallen toch uiterst gevaarlijk. Dat bleek na 24 minuten, toen de gasten de leiding namen uit een hard schot van Koppens, dat door Dorjee iets van richting werd veranderd (0-1). Met dezen stand kwam de rust. Na de hervatting bleek echter, dat het tempo in de eerste helft voor de Joodsche spelers iets te hoog was geweest, maar de Hagenaars kregen nu een groot overwicht. Reeds na 10 minuten lag de gelijkmaker in het net, een fraai doelpunt van v. d. Beukel (1-1).’
Dat was ook de eindstand. Hoeveel geld de benefietwedstrijd heeft opgeleverd is niet bekend. Met de organisatie van de wedstijd toonde de inwoners van de hofstad hoe dan ook sociale betrokkenheid en medemenselijkheid, iets wat niet gezegd kon worden van de in dezelfde plaats gezetelde regering.
