Nu ook radicale Farmers Defence Force in Vlaanderen

De Vlaamse landbouwbelangenorganisaties hebben geen ballen, zegt melkveehouder Bart Dickens. Ze praten en praten, maar veel levert het niet op: de agrarische sector in Vlaanderen dreigt gedwongen te worden drastisch te krimpen.

Tijd voor een andere aanpak: na Nederland is er sinds kort ook een Belgische tak van boerenactiegroep Farmers Defence Force (FDF). Bart Dickens is de voorzitter. Harde acties, zoals het blokkeren van snelwegen en distributiecentra, zal hij niet schuwen. „Wie niet horen wil, moet maar voelen.”

Vlaanderen belandde twee jaar geleden op een soortgelijke manier in een stikstofcrisis als Nederland. Een Belgische milieuclub bestreed succesvol bij de rechter een vergunning om uit te breiden. Een pluimveehouder uit het dorp Kortessem wilde zijn stal uitbreiden van 80.000 naar 180.000 kippen, maar kon niet aantonen dat dit geen extra belasting zou zijn voor het nabijgelegen natuurgebied.

De impact van de uitspraak was groot: sindsdien zijn amper nog vergunningen verstrekt aan boeren die willen uitbreiden. Bovendien oordeelde de rechter dat Vlaanderen jarenlang te weinig heeft gedaan om de stikstofuitstoot terug te dringen. Op 80 procent van de natuurgebieden – de noordelijke Belgische deelstaat telt er 61 – slaat te veel stikstof neer volgens Europese normen.

‘Rekenmodel deugt niet’

Bart Dickens is het daar niet mee eens. Hij zegt dat het model waarmee de stikstofsneerslag wordt berekend niet deugt en daarmee wordt de boerensector een groot onrecht aangedaan, zegt hij. Dit is een ander model dan Nederland hanteert.

Dickens heeft sinds 2014 een melkveebedrijf, dat hij overnam van zijn vader. In 2015 breidde hij uit: van 110 naar 150 koeien, op 76 hectare land. De vergunningen werden netjes verstrekt. Zijn bedrijf lag weliswaar in het kwetsbare natuurgebied de Turnhoutse Vennen, maar dat was nooit een probleem, zegt hij.

Lees ook: Wat als het rekenmodel voor stikstofuitstoot sneuvelt? Vier vragen over het model

Tot de uitspraak van de rechter twee jaar terug. Nu moet Dickens’ uitstoot drastisch omlaag. De melkveehouder en FDF-voorman moet, zegt hij, voor 2030 zijn uitstoot met bijna de helft omlaag brengen. „Maar dan is mijn bedrijf niet meer rendabel.”

De stikstofcrisis in Vlaanderen kwam niet helemaal onverwachts. Al in 2015 werden de veertig grootste uitstoters in Vlaanderen benaderd door de overheid. Zij kregen te horen dat hun bedrijf de komende jaren moest worden aangepast, concreter werd het niet.

In 2019 werd Zuhal Demir (Nieuw-Vlaamse Alliantie) aangesteld als minister voor Omgeving, Justitie, Toerisme en Energie in de Vlaamse regering. Zij kreeg ook het stikstofdossier op haar bordje. Zuhal had een duidelijkere boodschap: voor 2030 moet de helft van de natuurgebieden voldoen aan de Europese normen, en de vijftien jaar daarop is de andere helft aan de beurt.

Zij wil dat de veertig grootste stikstofuitstoters voor 2025 stoppen en daarvoor financieel worden vergoed. De varkensstapel moet fors krimpen en in 2030 30 procent kleiner zijn. En er komt een verbod om mest uit te rijden in natuurgebieden.

Drieduizend Facebook-leden

Dat gaat veel te ver, vindt Bart Dickens van de Vlaamse FDF. Afgelopen december ontmoette hij FDF-voorman Mark van den Oever in Den Bosch voor het eerst. Het klikte. Ze hebben, zegt hij, dezelfde „denkwijze”. Die komt erop neer dat het stikstofbeleid niet deugt en de landbouwsector niet mag krimpen. De Vlaamse FDF telt inmiddels drieduizend officiële Facebook-leden. Zij betalen nog geen contributiegeld, maar dat komt nog wel, zegt Dickens. Zij demonstreerden al een aantal keer samen onder meer tegen het Vlaamse mestbeleid.

Als de politiek niet luistert, gaan we actievoeren

Bart Dickens Belgische FDF

De Vlaamse FDF is een stichting met tot nu toe een hoofdbestuur dat bestaat uit vier personen. In de toekomst wil Dickens in elke provincie eigen besturen hebben. De kosten die Dickens maakt, worden vergoed door de Nederlandse FDF.

Van den Oever haalde herhaaldelijk het nieuws met omstreden uitspraken en heftige protesten. Zo vergeleek hij vier jaar geleden de situatie van de Nederlandse boeren met die van de Joden in de Tweede Wereldoorlog. Hij haalt regelmatig hard uit naar de meer traditionele landbouwbelangenorganisatie LTO en vindt dat een club „verraders” met „een tuinslangruggengraat”. En hij spoort zijn achterban regelmatig aan tot snelwegblokkades.

Is Dickens dit ook van plan? „Wij willen best het gesprek met de minister aangaan. Maar je kunt niet ineens heel veel boerenbedrijven sluiten en die producten in het buitenland laten maken. Als de politiek niet naar ons luistert, gaan we actievoeren.”

Op 27 mei heeft Dickens een protestactie gepland staan, die dag zal hij minister Zuhal Demir vragen om met FDF in gesprek te gaan. Als eerste moet het stikstofrekenmodel van tafel, zegt hij. Maar als dat niet lukt, zal de FDF tot hardere acties overgaan, aldus Dickens.

Lees ook: Stikstof is nog maar één van de natuurproblemen die het kabinet moet aanpakken

Galg

Vorige zomer liep een demonstratie Vlaamse boeren in het dorp Merksplas, vlakbij Turnhout, al uit de hand. In een colonne tractoren had de bestuurder van een rode tractor een houten galg aan zijn voertuig bevestigd. Aan de strop bungelde een pop en op de voorkant van de tractor was een spandoek bevestigd met de tekst: „Demir aan de strop.”

Hoe kijkt Dickens hier naar? „Ik vind dat dit kan in een democratie. Demir ruit veel harder op dan wij: zij duwt de boer door een strop met haar beleid. Ik vind dat niet aanstootgevend.”

In Nederland wordt FDF inmiddels bijna niet meer uitgenodigd voor belangrijke gesprekken met het kabinet. Zo neemt FDF geen deel aan de gesprekken over het Landbouwakkoord, over de toekomst van een duurzamere landbouw in Nederland.

Dickens is niet bang dat dit in Vlaanderen gebeurt, zegt hij. „Al moet ik ook bekennen dat ik de situatie in Nederland de afgelopen tijd niet goed heb gevolgd.”

Een versie van
dit artikel
verscheen ook in

de krant
van 9 mei 2023.